De Textielcommissie richt zich sinds de oprichting in 1962 op het behoud van museaal textiel, het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van textiel en textielbehoud en het textiele erfgoed. Het bestuur volgt ook actuele en innovatieve ontwikkelingen op de voet. Samen met een team van specialisten worden er symposia en meetings georganiseerd en worden publicaties Studies in Textiel uitgebracht voor de donateurs en iedereen die hier belangstelling voor heeft. Kennis delen, netwerken en textiel in de volle breedte onder de aandacht brengen is dè missie van de Textielcommissie.
Artist Talks in de tentoonstelling Geweven waarde
Het is voor het eerst dat de Textielcommissie een tentoonstelling organiseert. Daarmee wil zij het veld van textielonderzoek en -conservatie verbinden met hedendaagse kunst- en ontwerppraktijken. De commissie zal ook in de toekomst tentoonstellingen organiseren. De tien geselecteerde kunstenaars onderzoeken elk in hun eigen praktijk de blijvende waarde(s) van textiel: van het belang van het handmatige maken of specifieke technieken tot de ruimtelijke en symbolische betekenis van textiel. De tentoonstelling richt zich op het zintuigelijk beleven van kunst als ruimtelijke en zintuigelijke ervaring.
De tentoonstelling is nog t/m 4 januari 2026 te zien. Leiden Art Hub is open op vrijdag t/m zondag, van 13:00-17:00. Adres: Papegaaisbolwerk 20, Leiden.
Op enkele data is er een Artist Talk. Deze begint om 14.00.
-14 december: Pascale Gatzen
-19 december: Petra Laaper
-20 december: Theo Rooden
– 27 december: Maaike Gottschal
-28 december: Dré Wapenaar
– 4 januari: Mirjam Deckers
Informatie over de praktijken van de kunstenaars;
Deelnemende kunstenaars:
Theo Rooden
Theo Rooden is wevend beeldend kunstenaar. Zijn werk toont zijn fascinatie voor de taal van het handweven: de horizontale en verticale draden die kruisen op het weefgetouw volgens een vooraf bedacht plan. In de vierluiken van Shadow of a Doubt daagt Rooden het platte vlak uit. Verschillende keuzes in ritmiek en kleurcombinaties van de composities maken variaties in de optische werking zichtbaar. De techniek van het dubbelweefsel helpt om scherp afgebakende kleurbanen te creëren die echt van de achtergrond loskomen.
Zie ook: www.theorooden.nl
Pascale Gatzen
In haar praktijk verbindt Pascale Gatzen ambacht, natuur, mensen en educatie met een diep geloof in samenwerking, onderlinge verbinding en zorg. Ze was in 2018 medeoprichter van The Linen Project in Nederland. Eerder initieerde ze het collectief friends of light (2015-2019) in de Hudson Valley, New York. Dit collectief creëerde jasjes waarvan de patroondelen in vorm zijn geweven, elk patroondeel heeft vier zelfkanten, vervolgens worden de patroondelen samengeweven tot een driedimensionale vorm. De jasjes zijn gecreëerd in nauwe samenwerking met boeren en spinners in de Hudson Valley. Elke jasje belichaamt het gedeelde vakmanschap van vele handen en vaardigheden. Friends of light werd opgericht door Mae Colburn, Pascale Gatzen, Jessi Highet en Nadia Yaron en was actief tussen 2015 en 2019.
Zie ook: www.friendsoflight.net
Marian Bijlenga
De wandreliëfs van kunstenaar Marian Bijlenga zijn ‘ruimtelijke tekeningen’. Met verschillende textiele materialen tekent ze composities in de ruimte. Ze speelt met stippen, lijnen en contouren die ritme en structuur creëren. De lege ruimtes tussen de materialen en de wand laten het werk zweven. Er ontstaat een wisselwerking tussen het werk, de witte muur en de bezoeker. De reliëfs nodigen ons uit om dan weer op een afstand te staan, dan weer wat dichterbij.
Zie ook: www.marianbijlenga.tumblr.com
Célio Braga
De multidisciplinaire kunstenaar Célio Braga gebruikt textiele technieken als borduren, naaien, weven en stikken om menselijke kwetsbaarheid en herstel tastbaar te maken. In zijn zorgvuldig opgebouwde composities zoekt hij bewust naar spanningsvelden: tussen het feminiene en het masculiene, tussen kunst en ambacht, het sacrale en het alledaagse. Met verwijzingen naar seksualiteit, littekens, wonden en tranen ontstaan beelden waarin breekbaarheid en kracht, pijn en poëzie samenkomen. Het lichaam verschijnt als drager van tijd, ervaring en emotie.
Zie ook: www.celiobraga.net
Dré Wapenaar
Het werk van kunstenaar Dré Wapenaar bevindt zich op het grensgebied van architectuur, design en beeldhouwkunst. Zijn installaties zijn vaak tentachtige constructies van staal en doek, die de relatie tussen mens en ruimte verkennen, tussen beschutting en openheid. In Wall Square en Linen Wallbird vertaalt hij deze thema’s naar de wand: twee werken die balanceren tussen een abstract schilderij, een sculptuur en een tent.
Zie ook: https://drewapenaar.com/
Marije Dijkstra
Wat gebeurt er als het landschap een gelijkwaardige partner in het maakproces mag zijn? Dat is de vraag die textielkunstenaar Marije Dijkstra onderzocht in haar project ‘Landskap’, waar dit werk onderdeel van is. Forest Floor is een door haarzelf geweven stof die, zoals de naam al zegt, enkele weken op de bosgrond van Viskafors, nabij het Zweedse Borås, heeft gelegen. De harige textuur van de stof heeft de sporen van het bos opgenomen. Daarmee is Forest Floor actief gevormd door de natuur, een levend archief van het landschap.
Zie ook: https://marijedijkstra.com/
Ellen Mary Rooijakkers
Geduld en verfijning vormen de kern van het werk van Ellen Mary Rooijakkers. Haar textieldesigns ontstaan langzaam, met aandacht en zorg, en ademen duurzaamheid. Sinds haar betrokkenheid bij The Linen Project in Arnhem richt zij zich op het volledige maakproces van handgeweven textiel, van vlaszaad tot draad. Slip locale, geweven van vlas dat zij zelf verbouwde en spon, is een intiem object dat haar voortdurende verlangen naar schoonheid, beweging en diepgang illustreert.
Instagram: https://www.instagram.com/ellenmaryrooijakkers/
Maaike Gottschal
Voor wever en kunstenaar Maaike Gottschal is weven een ceremonie van repetitieve, meditatieve en belichaamde handelingen die het hele maakproces omvatten – van het verbouwen van vezels tot het losknippen van het uiteindelijke weefsel van het getouw. In haar atelier Textielfabrique in Rotterdam onderzoekt ze de lange geschiedenis van textiel in het menselijk bestaan. Textielproductie wordt bij Gottschal een ritueel: door het herhalen van eeuwenoude, aandachtige praktijken zoals zaaien, verven en weven maakt zij de waarde van textiel weer tastbaar aanwezig. Haar Kitty van der Mijll Dekker Erfgoed project won de tweede prijs op de Biënnale voor Hedendaagse Textielkunst Contextile, Guimarães, Portugal (2024)
Zie ook; https://www.maaikegottschal.com/
JAS&CAL
JAS&CAL bestaat uit het duo Jasmijn Wester en Calvin Kooiman. Vanuit een nieuwsgierige en onderzoekende houding verkennen zij textiele materialen en technieken, waarbij ze vrij experimenteren, zowel op als van het weefgetouw. Hun werk vergroot het bewustzijn van textiele maakprocessen en de rol van textiel in de ruimte. Raamwerk kwam tot stand in samenwerking met het TextielMuseum Tilburg, waar het duo werkte met het TextielLab en onderzoek deed in de archieven en het depot. Door het gebruik van reflecterend metaalgaren ontstond een werk waarin de wisselwerking tussen functie, decoratie en ruimtelijke beleving zichtbaar wordt in het spel van licht en textiel.
Zie ook: www.jasencal.nl
Petra Laaper
n haar werk onderzoekt Petra Laaper de fysieke aanwezigheid van vormen in de ruimte en hun relatie tot het menselijk lichaam. Pillar bouwt voort op eerdere sculpturen waarin houding en beweeglijkheid centraal staan. Hoog opgericht fungeert de pilaar als een kalm middelpunt. Hoewel Pillar statig en massief oogt, is het ook een zacht werk, dat best van vorm kan veranderen. Hoe zit dat met ons? Hoe individueel en autonoom zijn we eigenlijk zelf? Pillar roept op tot een open en zachte dialoog, juist in deze tijd.
Zie ook: www.petralaaper.nl
De jasjes van friends of light / Pascale Gatzen. Foto Jan van Tiggelaar
Detail van het werk Scribbles van Marian Bijlenga. Foto Jan van Tiggelaar
Werk van Dré Wapenaar. Foto Marijn de Jong
——–
Call for Papers Geweven Waarde
Graag willen wij u op de hoogte stellen van de Call for Papers, waarmee de Textielcommissie in het bijzonder studenten, early-career academici en makers uitnodigt om bij te dragen aan het volgende nummer van Studies in Textiel. Dit nummer heeft als thema ‘Geweven waarde’ en draait om de vele manieren waarop er momenteel onderzoek wordt gedaan naar de blijvende waarde van textiel. We zouden zeer dankbaar zijn wanneer u deze Call met geïnteresseerde studenten en collega’s zou willen delen.
Het nummer sluit aan bij het symposium ‘Geweven waarde’ dat de Textielcommissie op vrijdag 21 november 2025 organiseert in Leiden. De 21e open ook de tentoonstelling Geweven waarde in Leiden Art Hub. De tentoonstelling is gratis te bezoeken tot 4 januari 2026.
Deelnemende kunstenaars; Marian Bijlenga, Célio Braga, Marije Dijkstra, Pascale Gatzen, Maaike Gottschal, JAS & CAL, Dré Wapenaar, Petra Laaper, Ellen Mary Rooijakkers en Theo Rooden.
Textielsymposium 2025
Het komende symposium ‘Geweven waarde’ zal plaatsvinden in ‘Textiel Kennisstad’ Leiden. De datum is 21 november 2025. In de ochtend zal een theoretisch programma plaatsvinden in de Lakenhal. Voor de middag hebben we een meer actief programma waar deelnemers zich apart voor kunnen aanmelden.
Zie volledige programma met link om tickets te boeken HIER
Het leek het bestuur van belang om in het licht van de huidige ontwikkelingen en de groeiende interesse in textiel en haar historie het licht te laten schijnen op mogelijk een van de oudste (30.000 jaar) en de meest inspirerende en tot de verbeelding sprekende textieltechnieken; weven. We zullen oude en nieuwe weefpraktijken onder de aandacht brengen en de rol van communicatie hierin.
De Textielcommissie zoekt bestuursleden!
De Textielcommissie richt zich sinds de oprichting in 1962 op het behoud van museaal textiel, het wetenschappelijk onderzoek op het gebied van textiel en textielbehoud en het textiele erfgoed. Het bestuur volgt ook actuele en innovatieve ontwikkelingen op de voet. Samen met een team van specialisten worden er symposia en meetings georganiseerd en worden publicaties Studies in Textiel uitgebracht voor de donateurs en iedereen die hier belangstelling voor heeft. Kennis delen, netwerken en textiel in de volle breedte onder de aandacht brengen is dè missie van de Textielcommissie.
De Textielcommissie biedt een platform en een netwerk aan vakbeoefenaars, specialisten, studenten en geïnteresseerden in textiel in uiteenlopende disciplines: conservering en restauratie, (kunst-) historisch onderzoek, natuurwetenschappelijk onderzoek, kunst en kunstnijverheid, mode en design, antropologie en materiële cultuur, technologie en industrie, onderwijs en cultureel erfgoed.
Bestuur
De Textielcommissie is een vrijwilligersorganisatie en heeft een bestuur van tenminste vijf personen. Het bestuur vergadert gemiddeld 1x per maand online.
We zijn per direct op zoek naar algemene bestuursleden.
Wie zoeken we?
We zoeken iemand die affiniteit heeft met textiel en zich bijvoorbeeld bezighoudt met conservering, restauratie, ontwerp, innovatie of kunst. We zijn een hecht team en zijn op zoek naar een echte teamplayer die samen met de andere bestuursleden de Textielcommissie klaar wil stomen voor de toekomst.
Algemene taken
- Bijwonen van de bestuursvergaderingen (1x per maand online)
- Bijdragen aan de verschillende taken van de Textielcommissie, zoals de organisatie van symposia en andere activiteiten
- Meedenken over de invulling van de Textielcommissie en het bepalen van de koers voor de komende jaren
Afhankelijk van de eigen voorkeuren en de huidige behoeftes van het bestuur kan de functie worden ingevuld. Zo kan bijvoorbeeld worden toegespitst op het onderhoud van de communicatiekanalen (social media en website) of het onderhouden van relaties met het netwerk van donateurs en belangstellenden.
Wij bieden
Een inspirerende en enthousiaste groep mensen die samen een enorme passie hebben voor textiel en deze zoveel mogelijk willen delen met anderen. Creativiteit, organiserend vermogen, communicatie en nieuwsgierigheid zitten in ons DNA.
De functie is onbezoldigd
Bij interesse of vragen kan contact worden opgenomen via info@textielcommissie.nl
Terugblik Symposium ‘La Toile Cirée’
Afgelopen maandag (18 november) vond het uitverkochte symposium ‘La Toile Cirée’ plaats bij het ModeMuseum in Antwerpen. Het zeer gevarieerde programma bracht de aanwezigen langs het verleden, heden en de toekomst van dit bijzondere materiaal. Wij blikken graag terug op deze dag.
Negen sprekers werden uitgenodigd (onderzoekers, conservatoren, een kunstenaar en een ingenieur) om te vertellen over hun ervaringen en onderzoek betreffende het fenomeen ‘Toile Cirée’ (wasdoek, oliedoek). Het betreft een fenomeen van geweven linnen (voornamelijk in linnenbinding) dat behandeld is met olie, pigmenten en andere componenten. Het doek heeft een lange geschiedenis teruggaand tot de oudheid. De huidige vorm van het doek betreft veelal synthetische stoffen met PVC coatings.
Het symposium werd afgetrapt door Doctoraal Onderzoeker Henri Cosemans. Hij geeft in zijn presentatie inzicht in de geschiedenis van de terminologie en technologie van het fenomeen ‘La Toile Ciree’. Hoewel het symposium de nadruk legt op de laatste eeuwen, dateert het materiaal wasdoek uit de oudheid. Daar werd linnen doek geprepareerd met olie gebruikt voor het balsemen van lichamen. Henri toont studie tekeningen die gemaakt zijn bij de opgraving van Koning Charles II. Deze koning, waarvan alle ledematen heel nauwkeurig werden verpakt in geprepareerd linnen oliedoek na zijn overlijden in 1685, werd opgegraven om onderzoek te doen naar de kwaliteit van preservatie van het lichaam.
In de 18e eeuw werd wasdoek gebruikt voor het produceren van behangsels, vloertapijten, meubelstoffen en waterdichte stoffen voor militaire toepassingen. Dit wasdoek was afneembaar en minder kostbaar dan het oorspronkelijke textiel en mozaïek waarvan het een reproductie was. Het produceren en beschilderen van wasdoek werd een zelfstandige techniek met verschillende gebruiken en toepassingen. In de 19e eeuw werd de stof onder andere gebruikt voor tafellakens, paraplu’s, hoeden en regenjassen.
Conservator Valentine Verheyen vertelt over het oeuvre van Cornelis ’t Kindt. Cornelis ’t Kindt was een zoon van een goudleermaker en begon rond 1757 met het produceren van wasdoekbehang. Het materiaal werd zeer geliefd en vele paleizen werden door werknemers van de studio van Cornelis ’t Kindt voorzien met deze doeken. Inspiratie werd gevonden in o.a. China, India, Japan en andere landen uit de Oriënt.
Restaurator Jefta Lammens deed onderzoek naar de mogelijkheden om vergane en aangetaste onderdelen van het wasdoekbehang van Kasteel d’Ursel te conserveren en restaureren. Zij vertelde over de reconstructie van haar onderzoek en uitvoering. Hierbij worden de moeilijkheden van het proces belicht zoals de vertaling van de originele kleuren en de communicatie met de uitvoerders van het drukwerk.
Internationale gastspreker Rebecca Hellen (conservator schilderkunst bij The National Trust) is aanwezig op het symposium om iets te vertellen over de hybride tussenvorm van beschilderd doek dat gebruikt is voor hedendaagse kunst installaties. Een tussenvorm die lastig te definiëren is. Doek waar wel op geschilderd wordt maar wat geen schilderij op oliedoek betreft en ook niet ingelijst is. Een fenomeen dat veel voorkomt in de hedendaagse kunst en mogelijk voor nieuwe uitdagingen qua conservatie gaat zorgen.
Birgit Ansoms vertelt over ontwikkelingen in de bibliotheek van het MoMu die momenteel niet alleen boeken om te studeren aanbiedt aan een divers publiek van studenten, onderzoekers, modeliefhebbers en kostuummakers maar ook een studiecollectie van echt textiel om mee te werken. Een vernieuwende aanpak die net als het aanbieden van speciale educatiepakketten voor verschillende doelgroepen leidt tot een flinke toename in de bezoekersaantallen van de bibliotheek.
Andrea Marchetti van de Universiteit van Antwerpen neemt ons mee in zijn onderzoek naar oliedoek in historische rijtuigen. Hij onderzocht verschillende oliedoekmonsters om meer te weten te komen over de samenstelling van de materialen en het gebruik ervan in de rijtuigen.
Vervolgens vertelde Natacha van de Reck over haar ontwikkeling als kunstenaar via schilderkunst en textiel. Door te experimenteren met verschillende manieren van voor- en nabewerkingen van het canvas kwam zij tot nieuw materiaal. Ongehinderd door de beperkingen van het figuratieve vertellen van verhalen deconstrueert ze methodisch de lagen van het schildermedium om het canvas te reconstrueren waarbij elke laag bijdraagt aan de werken.
Het symposium ‘La Toile Cirée’ laat veel verschillende aspecten van het fenomeen wasdoek zien. Ontwikkeling, gebruik en restauratie mogelijkheden. Dat neemt niet weg dat het materiaal wat men zou kunnen zien als hedendaags wasdoek (stoffen met coatings die aangebracht zijn om stoffen sterk, glanzend en duurzaam te maken) problematisch zijn voor conservering en milieu. Textielrestaurator bij het ModeMuseum, Kim Verkens, deelt haar ervaringen met de bewaring en behandeling van objecten waarin PVC en PU zijn gebruikt. Zij toont voorbeelden van de degradatie van beide materialen en geeft opties voor de opslag ervan. Hierbij wordt de vraag gesteld: moeten musea nog wel aankopen doen voor de collectie waarin materialen zitten die slecht te conserveren zijn en snel achteruitgaan?
In zijn bijdrage ‘Technisch heden, Mysterieus verleden, Gespannen toekomst’ legt Dr. Ir. Sander de Vrieze van Centexbel uit dat zolang de stof niet voldoende gerecycled kan worden, dit voor grote problemen zorgt. Centexbel is het collectieve onderzoekscentrum van de Belgische textielnijverheid. Verantwoordelijk voor onderzoek, het uitvoeren van testen en het geven van advies. Een kort onderzoek naar de huidige varianten van wasdoek levert schrikbarende resultaten. We sluiten af met de vraag: hoe creëer je betaalbare kwalitatieve stoffen die waterdicht en afneembaar zijn en minder schadelijk voor mens en milieu? Een vraag waar geen eenduidig antwoord op te geven is.
Wij willen alle sprekers, betrokkenen en aanwezigen bedanken voor deze inspirerende dag. In het bijzonder danken wij de dagvoorzitter Wim Mertens, Natalia Ortega Saez en Henri Cosemans van het bestuur van de Textielcommissie, en het ModeMuseum Antwerpen.
Van de lezingen op het symposium zal een uitgave van Studies in Textiel verschijnen. De donateurs zullen deze automatisch thuisgestuurd krijgen en voor de andere geïnteresseerden raden wij aan de website in de gaten te houden!
Artikelen voortkomend uit 56 jaar Textieldagen: Verdrietig nieuws overlijden Loan Oei
Studies in Textiel en hun voorloper, de Jaarboeken die de Textielcommissie één of twee keer per jaar publiceerde over haar symposia, hebben een geschiedenis die teruggaat tot 1968. Er zijn in de loop der jaren vele interessante artikelen in verschenen, over bijna alle denkbare textiel-onderwerpen. Om waardevolle delen hieruit toegankelijk te maken voor meer lezers, willen wij een aantal daarvan op onze website zetten. Sommige stukken zijn nog steeds inhoudelijk van belang, andere zijn boeiend om te lezen omdat zij een mooi tijdsbeeld geven.
Deze keer een bijzonder artikel. Onlangs hebben wij kennis genomen van het overlijden van Loan Oei op 17-09-2024. Loan was voorzitter van de TC van 2010 tot 2014. Tijdens het 50-jarig jubileum van de Textielcommissie in 2012 heeft zij een prachtige lezing gegeven over textiel als rode draad van de geschiedenis. Het artikel ‘Van Spinnenweb tot World Wide Web’, dat hieruit voortkwam, verscheen in Studies in Textiel 1. Wij delen het volledige stuk graag hieronder en wensen haar nabestaanden veel sterkte.
Loan Oei. ‘Van Spinnenweb tot World Wide Web.’ Studies in Textiel 1. Textiel van alle tijden. 2012.